Sabbatical: Hoe regel je dat? 11 antwoorden voor jouw tijd van vrijheid

Ben je toe aan een pauze? Even uit de dagelijkse sleur stappen en tijd voor jezelf nemen? Misschien is het tijd voor een sabbatical. Een sabbatical geeft je de ruimte om je leven te heroverwegen, nieuwe doelen te stellen of simpelweg te genieten van een lange reis. In deze blog beantwoorden we 11 veelgestelde vragen over het nemen van een sabbatical, zodat jij goed voorbereid aan jouw periode van vrijheid kunt beginnen.

Wat is een sabbatical en waarom zou je het nemen?

Een sabbatical – ook wel loopbaanonderbreking genoemd – is een tijdelijke pauze van je werk. Het biedt de kans om je leven opnieuw te evalueren, nieuwe doelen te stellen en je persoonlijke groei te bevorderen. Of je nu wilt reizen, een nieuwe vaardigheid wilt leren of gewoon tijd voor jezelf nodig hebt, een sabbatical kan de perfecte oplossing zijn.

Voorbeeld: Jan heeft altijd gedroomd van een lange reis door Azië. Hij besluit een sabbatical te nemen om deze droom waar te maken en tegelijkertijd te reflecteren op zijn carrière en persoonlijke doelen.

Wat is het verschil tussen een sabbatical en een lange vakantie?

Hoewel een sabbatical en een vakantie allebei periodes van afwezigheid van werk zijn, bestaan er belangrijke verschillen:

1. Duur: Een sabbatical duurt vaak langer dan een vakantie, soms wel tot een jaar.
2. Betaald vs. onbetaald: Vakanties zijn meestal betaald verlof, terwijl sabbaticals vaak onbetaald zijn.
3. Doel: Een vakantie is bedoeld om te ontspannen, terwijl een sabbatical vaak gericht is op diepere persoonlijke of professionele ontwikkeling.

Voorbeeld: Marieke neemt een sabbatical van zes maanden om een cursus fotografie te volgen in Italië, terwijl haar collega Pieter drie weken op vakantie gaat naar Spanje om te ontspannen op het strand.

Heb je altijd recht op een sabbatical en hoe regel je dit met je werkgever?

Er is geen wettelijk recht op een sabbatical in Nederland. Of je een sabbatical kunt nemen, hangt af van je CAO, personeelsregelingen en je arbeidsovereenkomst. Het is belangrijk om goed voorbereid in gesprek te gaan met je werkgever. Wees duidelijk over je redenen en plannen, en probeer samen tot een oplossing te komen die voor beide partijen werkt.

Voorbeeld: Liesbeth werkt bij een bedrijf dat geen specifieke regeling heeft voor sabbaticals. Ze bespreekt haar plannen met haar manager en ze komen tot een overeenkomst waarbij Liesbeth zes maanden onbetaald verlof krijgt.

Hoe ver van tevoren moet je een sabbatical aanvragen?

Hoewel er geen wettelijke termijn is voor het aanvragen van een sabbatical, is het verstandig om dit ruim van tevoren te bespreken. Idealiter begin je het gesprek 8 maanden tot een jaar voordat je sabbatical zou beginnen. Denk goed na over de timing – kijk bijvoorbeeld naar drukke periodes op je werk – en eventueel hoe jouw taken tijdelijk overgenomen kunnen worden.

Voorbeeld: Karel weet dat zijn bedrijf het druk heeft in het laatste kwartaal van het jaar. Daarom bespreekt hij zijn plannen voor een sabbatical die in de zomer start, zodat hij zijn werkgever voldoende tijd geeft om vervanging te regelen.

Moet je je werkgever vertellen wat je gaat doen tijdens je sabbatical?

Je bent niet verplicht om je plannen tijdens je sabbatical te delen met je werkgever. Toch kan openheid helpen om begrip en medewerking te krijgen. Vertel je werkgever globaal wat je doel is met de sabbatical en waarom dit belangrijk voor je is. Dit draagt bij aan een positieve, ondersteunende werkrelatie.

Voorbeeld: Peter geeft aan zijn baas door dat hij een sabbatical wil nemen om vrijwilligerswerk in Afrika te doen. Door zijn plannen te delen, begrijpt zijn werkgever beter waarom Peter deze tijd nodig heeft en is hij bereid om mee te denken.

Wat is een gebruikelijke periode voor een sabbatical?

De duur van een sabbatical kan variëren en hangt af van je persoonlijke en financiële situatie. Sommige mensen nemen een paar maanden vrij, terwijl anderen kiezen voor een heel jaar. Overleg met je werkgever wat realistisch en acceptabel is voor beide partijen.

Voorbeeld: Anja besluit een sabbatical van drie maanden te nemen om een yogaretraite in India bij te wonen. Ze overlegt met haar werkgever wat een haalbare periode is en komt tot een overeenkomst die voor beiden goed werkt.

Hoe zit het met vakantiedagen als je een sabbatical neemt?

Tijdens onbetaald verlof bouw je geen vakantiedagen of vakantiegeld op. Als je (deels) betaald verlof opneemt voor je sabbatical, blijven je vakantiedagen en vakantiegeld wél doorlopen. Je kunt er ook voor kiezen om eerst je vakantiedagen op te maken en aansluitend onbetaald verlof te nemen – zo blijf je financieel wat flexibeler.

Voorbeeld: Bas neemt een sabbatical van zes maanden, waarbij hij de eerste maand zijn opgebouwde vakantiedagen gebruikt en de rest van de periode onbetaald verlof heeft.

Mag je altijd terugkomen bij je werkgever?

In principe loopt je arbeidsovereenkomst door tijdens een sabbatical, waardoor je na terugkeer recht hebt op je eigen functie. Het is wel verstandig om duidelijke afspraken te maken en deze schriftelijk vast te leggen, om misverstanden te voorkomen.

Voorbeeld: Sophie maakt vooraf duidelijke afspraken met haar werkgever dat ze na haar sabbatical van negen maanden kan terugkeren in haar functie als marketingmanager. Deze afspraken worden schriftelijk bevestigd.

Krijg je uitbetaald tijdens een sabbatical?

Een sabbatical betekent meestal onbetaald verlof – je ontvangt in die periode geen salaris. Alleen als je met je werkgever hebt afgesproken dat (een deel van) je verlof betaald is, krijg je loon tijdens je sabbatical. Voor de meeste mensen geldt dus dat ze financieel vooruit moeten plannen om de sabbatical te bekostigen.

Voorbeeld: Tom heeft met zijn werkgever afgesproken dat hij vier maanden onbetaald verlof krijgt voor zijn sabbatical. Hij bereidt zich financieel voor door vooraf extra geld te sparen zodat hij tijdens zijn verlof voldoende buffer heeft.

Bouw je pensioen op tijdens je sabbatical?

Of en hoe je pensioenopbouw doorgaat tijdens je sabbatical, hangt af van je pensioenregeling:

• Onbetaald verlof: Vaak stopt de reguliere pensioenopbouw als je onbetaald met verlof bent. Je legt dan immers tijdelijk niks in. Je kunt wel overwegen om vrijwillig bij te storten in je pensioen (indien je pensioenfonds dat toestaat), zodat je geen gat laat vallen in je aanvullend pensioen.
• Betaald verlof: Als je sabbatical betaald (gedeeltelijk of volledig) verlof is, gaat je pensioenopbouw doorgaans gewoon door, omdat je dienstverband en salaris doorlopen.

Het is belangrijk om dit onderwerp te bespreken met je werkgever of pensioenfonds, zodat je precies weet waar je aan toe bent en of je eventueel iets moet regelen om later geen pensioentekort te hebben. Bekijk ook onze gids Extra pensioen opbouwen (interne link) voor tips om je pensioen aan te vullen.

Voorbeeld: Els neemt een onbetaalde sabbatical van zes maanden en bespreekt met haar pensioenfonds hoe dit haar pensioenopbouw beïnvloedt. Ze besluit vrijwillig extra premie in te leggen om het gemis aan pensioenopbouw te compenseren.

Als je op reis wilt en je kinderen meeneemt: kun je voor hen ook vrijstelling van leerplicht aanvragen?

Ga je tijdens je sabbatical een langere reis maken en wil je je schoolgaande kinderen meenemen? Dan moet je een vrijstelling van de leerplicht aanvragen. Dit regel je in overleg met de school van je kind(eren) en de leerplichtambtenaar van je gemeente. Zorg dat je dit ruim van tevoren aanvraagt, zodat alles op tijd geregeld is voor jullie vertrek.

Voorbeeld: Carla en haar partner willen met hun kinderen een wereldreis maken tijdens hun sabbatical. Ze nemen een jaar van tevoren contact op met de school en de leerplichtambtenaar om een vrijstelling van leerplicht voor die periode aan te vragen.

Financiële planning tijdens je sabbatical

Een sabbatical vergt een goede financiële planning. Denk aan de volgende zaken:

• Budgetteer je sabbatical: Maak een gedetailleerd budget voor de periode dat je niet werkt. Bereken je maandelijkse uitgaven (vaste lasten en extra’s) en zorg voor voldoende spaargeld om deze te dekken. Lees ook de blog “Buffer berekenen – hoeveel heb jij nodig?” (interne link) om te bepalen hoeveel financiële buffer verstandig is.
• Vaste lasten doorbetalen: Zorg dat je tijdens je sabbatical je vaste lasten (zoals huur of hypotheek, verzekeringen en andere rekeningen) kunt blijven betalen. Zet eventueel automatische betalingen op en houd rekening met prijsstijgingen.
• Inkomstenverlies opvangen: Bedenk hoe je het wegvallen van je inkomen opvangt. Put je uit spaargeld, krijg je ondersteuning van een partner, of heb je andere inkomstenbronnen?

Voorbeeld: Tim maakt een gedetailleerd budget voor zijn sabbatical van zes maanden, inclusief huur, verzekeringen en dagelijkse uitgaven. Hij zorgt ervoor dat hij genoeg gespaard heeft om deze kosten zonder salaris te kunnen betalen.

Belastingen en toeslagen

Afhankelijk van je situatie kunnen er fiscale gevolgen zijn tijdens een sabbatical:

• Toeslagen en belastingen: Als je inkomen daalt in je sabbatical-jaar, kom je misschien in aanmerking voor bepaalde toeslagen (zorgtoeslag, huurtoeslag) of betaal je minder belasting. Informeer bij de Belastingdienst wat de gevolgen zijn van een (tijdelijk) lager inkomen, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.
• Belastingvoordelen benutten: Sommige kosten die je tijdens een sabbatical maakt (zoals een studie of opleiding) zijn wellicht aftrekbaar. Dit is het uitzoeken waard als je bijvoorbeeld een cursus gaat doen.
• Pensioeninleg en fiscale regels: Extra inleggen in je pensioen, zoals eerder genoemd, kan fiscaal gunstig zijn (vaak is pensioeninleg aftrekbaar van de belasting). Bekijk of je dit tijdens je sabbatical kunt en wilt doen om het gemis aan pensioenopbouw te compenseren.

Voorbeeld: Sarah praat met een belastingadviseur over hoe haar lagere inkomen tijdens haar sabbatical invloed heeft op haar recht op toeslagen en haar belastingaangifte. Op advies besluit ze gebruik te maken van mogelijkheden om extra pensioenpremie in te leggen, wat haar later belastingvoordeel oplevert.

Professionele overwegingen

Een sabbatical kan ook gevolgen hebben voor je loopbaan:

• Carrièreontwikkeling: Denk na over hoe een lange afwezigheid je carrière beïnvloedt. Een sabbatical kan je nieuwe vaardigheden en inzichten opleveren (pluspunt voor je CV), maar je bent wel een tijd uit de running op je werk. Zorg dat je bij terugkomst weer up-to-date bent of nieuwe ervaringen kunt inzetten op je werk.
• Netwerken: Probeer tijdens je sabbatical af en toe contact te houden met je professionele netwerk. Laat collega’s en vakgenoten weten wat je doet (bijv. via LinkedIn of een sporadische update). Zo blijf je in beeld en is de drempel lager om na je terugkomst weer aan te haken.

Voorbeeld: Laura plant tijdens haar zes maanden durende sabbatical om toch nu en dan een netwerkborrel te bezoeken en ze blijft actief op LinkedIn. Zo blijft ze verbonden met haar professionele netwerk, wat de terugkeer naar werk vergemakkelijkt.

Juridische overwegingen

Tot slot enkele juridische aspecten om rekening mee te houden:

• Arbeidsovereenkomst: Leg afspraken over je sabbatical altijd schriftelijk vast. Denk aan de duur van je verlof, de datum van terugkeer, en wat er gebeurt met zaken als vakantiegeld, bonus of andere arbeidsvoorwaarden. Zo weten jij en je werkgever allebei waar je aan toe bent.
• Visa en vergunningen: Als je naar het buitenland gaat tijdens je sabbatical, check dan ruim op tijd welke visa, werkvergunningen of inentingen nodig zijn. Regel deze op tijd, zodat je reisplannen niet in gevaar komen.

Voorbeeld: Mark laat in een contract vastleggen dat zijn sabbatical één jaar duurt en dat hij daarna terugkeert in zijn huidige functie. Ook regelt hij tijdig de benodigde visums voor zijn reis naar Australië.

Conclusie

Een sabbatical kan een geweldige manier zijn om op adem te komen, je leven opnieuw te evalueren en nieuwe energie op te doen. Door goed voorbereid te zijn en duidelijke afspraken te maken met je werkgever, zorg je voor een soepel verloop van je sabbatical. Neem de tijd om alles goed te plannen – van financiën tot eventuele reisdocumenten – en geniet van je welverdiende rustperiode.

‍